Statistiek: Werkgelegenheidseffecten van een radiotelescoop

■ Carl Koopmans en Tom Smits (SEO Economisch Onderzoek)

Nederland overweegt mee te betalen aan de nieuwe internationale radiotelescoop Square Kilometre Array (SKA) en maakt dan aanspraak op bouwcontracten: circa 80 procent van de Nederlandse bijdrage komt als omzet terug in Nederland. Ook krijgen Nederlandse onderzoekers waarneemtijd op de telescoop, kunnen zij deelnemen aan onderzoeken die met de SKA worden uitgevoerd en krijgt Nederland mogelijk een datacentrum.

Een hoge Nederlandse bijdrage aan de SKA en een datacentrum leveren werkgelegenheid op, omdat er specialistische hardware en software gemaakt moeten worden. Hardwareopdrachten leiden tot omzet in de elektrotechnische industrie; softwareopdrachten komen vooral terecht bij informatiediensten.

Met een input-outputtabel is berekend dat de SKA in Nederland ruim 300 miljoen euro omzet en ruim 100 miljoen euro toegevoegde waarde oplevert. Daarmee zijn in totaal 1300 tot 1800 arbeidsjaren gemoeid, opgeteld over tien jaar (2018–2027). Omdat softwareontwikkeling meer werkgelegenheid met zich meebrengt dan hardwareontwikkeling, en de verhouding tussen deze twee nog niet duidelijk is, is het effect op de werkgelegenheid onzeker. Daarom wordt met twee varianten gerekend.

Met behulp van de vacaturegraad per sector is ingeschat dat de netto extra werkgelegenheid 147 tot 264 arbeidsjaren is; zie de figuur voor de effecten per sector. Dit netto-effect op de werkgelegenheid is veel kleiner, omdat moet worden gecorrigeerd voor verplaatsing van werknemers. De nieuwe banen zullen deels worden vervuld door mensen die uit andere banen komen, of uit het buitenland. Het is onbekend of dit extra omzet oplevert, omdat verschoven werknemers in hun nieuwe baan productiever kunnen zijn en omdat er kennisspillovers optreden.

Ondanks de onzekerheid over het aantal banen betreffen veel van de werkzaamheden big data – een veld waar veel nieuwe kennis wordt ontwikkeld. De bijdragen van de SKA aan wetenschap en innovatie zijn wellicht belangrijker dan de werkgelegenheidseffecten.