Monetair ESB
Reactie op: Ontwerpfouten bij
oprichting Europese Bankenunie
I
depositogarantiefonds alsnog te introduceren.
n ESB nummer 4684 analyseert Clemens
Tot slot is er nog de fiscale achtervang (GoodKool in een interessant artikel de Europese
hart en Schoenmaker, 2009). Er wordt nu aan
Bankenunie. Hij ziet twee ontwerpfouten:
Dirk Schoenmaker
wetteksten gewerkt die het mogelijk maken om
te weinig risicodeling en te veel invloed van
Decaan van de Duisenberg school
banken rechtstreeks te herkapitaliseren via het
nationale toezichthouders. Het glas is volgens
of finance en hoogleraar aan de
Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM). Dit is
Kool nog half leeg. Hij waarschuwt voor het
Vrije Universiteit Amsterdam
een belangrijk element in het doorbreken van
maken van dezelfde fouten als bij het onvolledide houdgreep tussen nationale landen en natioge ontwerp van de Economische en Monetaire
nale banksystemen. De Europese steun voor de
Unie (EMU). De eurocrisis is mede te danken
Ierse banken liep over de boeken van de Ierse overheid. Hierdoor heeft
aan een onvolledige EMU.
Terwijl er weinig aan te merken is op de heldere analyse in het arti- Ierland een diepe en lange recessie gehad. Bij rechtstreekse kapitalisatie
kel, deel ik niet de kritische beoordeling. Het eerste punt betreft de zijn er geen negatieve gevolgen voor de solvabiliteit van de nationale
effectieve risicodeling. Pas na acht jaar zal het resolutiefonds volledig overheid. Verder moet een kredietlijn van het ESM aan het Europese
op Europese schaal werken, waardoor effectieve risicodeling op korte resolutiefonds in tijden van crisis nog worden geregeld. In de Verenigde
termijn wordt ondermijnd. In het oorspronkelijke plan van de Ecofin Staten verstrekt het Ministerie van Financiën ook een kredietlijn aan de
(Raad van Europese ministers van Financiën) was zelfs voorzien dat er Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC) als het fonds tijdelijk
over een tienjaarsperiode met stapjes van tien procent zou worden ge- leeg is.
werkt: het eerste jaar tien procent via het Europese fonds en negentig De tweede ontwerpfout betreft volgens Kool de invloed van nationale
procent via de nationale fondsen; het tweede jaar twintig respectie- toezichthouders. Echter, het systeem is opgezet op basis van de bevelijk tachtig procent; en zo verder. Het Europees Parlement is hier proefde formule van het Europese Stelsel van Centrale Banken met een
met succes tegenin gegaan. Het uiteindelijke voorstel gaat uit van een voorzitter en vier permanente leden in het centrum, en verder met de
achtjaarsperiode, waarbij in het eerste jaar veertig procent en in het presidenten van de centrale banken van de deelnemende landen. Bij de
tweede jaar zestig procent via het Europese fonds loopt. Dit betekent start van de EMU was er ook vrees voor de getalsmatige dominantie
dat de risicodeling al binnen twee jaar grotendeels wordt gerealiseerd. van de presidenten van de nationale centrale banken. Vanaf het begin
Daarnaast zal er zonder politieke tussenkomst aan het einde van de is Wim Duisenberg, de eerste ECB-president, erin geslaagd om de blik
achtjaarsperiode sprake zijn van volledige risicodeling. De financiële van alle leden in het maandelijks renteoverleg te richten op de inflatie
cyclus (gedefinieerd als de op- en neergang van de huizenprijzen en de van het eurogebied, in plaats van op die van de afzonderlijke landen.
kredietgroei) met gemiddeld zestien jaar is veel langer dan de gewone Zowel het toezichts- als het resolutiemechanisme volgt deze formule
conjunctuurcyclus die circa acht jaar duurt (Borio, 2014). Het resolu- met een voorzitter, vier permanente leden en de voorzitters van de natitiebouwwerk zal er dus staan voordat de volgende financiële crisis zich onale toezichthouders respectievelijk resolutiefondsen. De nieuwe toemogelijk aandient. De maatregelen van de Bankenunie met Europees zichtvoorzitter van de ECB, Danièle Nouy, heeft in april al een off-site
toezicht en een Europees resolutiefonds maken de kans op een finan- georganiseerd met de voltallige toezichtraad om zich voor te bereiden
ciële crisis niet direct kleiner. Wel is de verwachte impact kleiner als er op de zware taak. Dit draagt bij aan de teambuilding en de gezamenlijke
een grotere rol is voorzien voor aandeel- en obligatiehouders om de blik voor het Europese bankentoezicht.
Samenvattend: ik denk dat het glas driekwart vol is. De Europese Baneerste verliezen op te vangen via de zogenaamde bail-in.
Een tweede onderdeel van de risicodeling is depositogarantie. Daar kenunie kan de negatieve spiraal tussen banken en overheden doorbreheeft Kool een terecht punt. Om politieke redenen hebben politici deze ken. Het ontbrekende kwart van de depositogarantie kunnen we over
stap niet aangedurfd, maar is er slechts in harmonisatie van nationale enkele jaren in een opgaande economie alsnog doen.
depositogarantiefondsen voorzien. De populistische tegenwerping
van een Europees resolutie- en depositogarantiefonds is, met name in
Duitsland, dat “German taxpayers would underwrite thousands of bil- Literatuur
lions of GIIPS’ deposits which are backed up by doubtful assets†(Sinn, Borio, C. (2014) The financial cycle and macroeconomics: what have we learnt? Jour2012). De werkelijkheid is genuanceerder. De gegarandeerde deposi- nal of Banking & Finance, te verschijnen.
to’s in de betrokken landen (Griekenland, Ierland, Italië, Portugal en Goodhart, C. en D. Schoenmaker (2009) Fiscal burden sharing in cross-border banGriekenland) bedragen momenteel 1.700 miljard euro, waartegenover king crises. International Journal of Central Banking, 5, 141–165.
9.700 miljard aan activa staan (Gros en Schoenmaker, 2014). Hier is Gros, D. en D. Schoenmaker (2014) European deposit insurance and resolution in
nog huiswerk te doen. Als de opgaande conjunctuur doorzet in Europa the Banking Union. Journal of Common Market Studies, 52(3), 529–546.
en de eerste ervaringen met de Bankenunie zijn opgedaan, ontstaat er Sinn, H.-W. (2012) The European Banking Union? Artikel op www.project-syndicate.
ruimte voor politici om de ontbrekende bouwsteen van een Europees org, 13 juni.
Jaargang 98 (4654) 00 maand 2013
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
349