De economische schade van de coronacrisis is, zeker in Nederland, beperkt. De maatschappelijke schade is echter groot. Tijdens de crisisbeheersing zijn er vele gebruikelijke normen overschreden. Om precedentwerking te voorkomen, zullen we moeten evalueren welke normoverschrijdingen aanvaardbaar zijn, en welke niet.
David Card, Joshua Angrist en Guido Imbens delen dit jaar de Nobelprijs voor de economie. Zij ontwikkelden methoden om met behulp van natuurlijke experimenten onderzoek te doen naar oorzaak en gevolg. Zij pasten dit vaak toe op de arbeidsmarkt en het onderwijs, en legden uit hoe de resultaten moeten worden geïnterpreteerd.
De woningmarktcrisis is in de publieke meningsvorming in korte tijd gepromoveerd tot staatsvijand nummer één. Gemiddeld genomen valt de woningprijsstijging echter te verklaren vanuit de inflatie en de lagere rente. Alleen in een paar steden, met name Amsterdam en Utrecht, zijn de prijzen naar Nederlandse maatstaven inmiddels erg hoog. Wat is een verstandige manier om hiermee om te gaan?
Om steden ook in de toekomst bereikbaar en leefbaar te houden is het nodig om filevorming en vervuiling tegen te gaan. Verhandelbare mobiliteitsrechten, een beleidsoplossing die dit zou kunnen realiseren, zouden kunnen werken in de toekomst, blijkt uit empirisch onderzoek.
Werkend op de Zuidas ontdekte Sophie van Gool dat vrouwen in Nederland nog altijd minder verdienen dan mannen. Om daar wat aan te doen heeft ze vorig jaar Salaristijger opgericht, waar ze vrouwen helpt bij salarisonderhandelingen. En recent heeft ze een boek uitgebracht over de loonkloof.
Hoe gaat het met de Nederlandse huishoudens? Dat is de vraag die in dit ESB themanummer centraal staat. Bijdragen zijn onder andere van Jante Parlevliet, Tim van der Valk, Amaury de Vicq, Michail Moatsos, Nic Vrieselaar, Carlijn Prins, Heike Vethaak, Jim Been, Egbert Jongen, René Schulenberg, Manuel Buitenhuis en Jesper de Groote.
Als mensen vaker een partner vinden met een vergelijkbaar inkomen, kan dit bijdragen aan de inkomensongelijkheid tussen huishoudens. Hoe heeft de relatie tussen inkomens van partners zich ontwikkeld de afgelopen veertig jaar?
Vroeger trouwde de tandarts met zijn assistente. Tegenwoordig vormen hogere inkomens steeds vaker onderling een paar. Hoe komt dat? En leidt die ontwikkeling tot meer inkomensongelijkheid?
Door economen populair te maken kun je populisme bestrijden. Om de acceptatie van de voorstellen van economen te verhogen mag de beroepsgroep best wat meer gaan investeren in eigen populariteit bij sceptische kiezers.
Hoe gaat het met de huishoudens in Nederland? Uit de bijdragen in dit themanummer blijkt dat het over het algemeen goed gaat, maar ook dat er wel degelijk economisch kwetsbare huishoudens zijn, en dat beleid hen kwetsbaar heeft gemaakt.
Vanaf 2023 mogen pensioendeelnemers bij pensionering eenmalig (maximaal) tien procent van hun opgebouwde pensioenvermogen opnemen. In hoeverre speelt het vertrouwen in de beloftes van pensioenuitvoerders een rol bij de interesse om gebruik te maken van deze eenmalige uitkering?
In 2015 werd een deel van de langdurige zorg gedecentraliseerd naar de gemeenten om beter passende zorg te bieden en de zorgkosten te verlagen. Een onbedoeld effect van deze decentralisatie was dat gemeenten een financiële prikkel kregen om zorgkosten te verschuiven naar de Wet langdurige zorg. Als dit ook gebeurt, dan staat dat het halen van het oorspronkelijke doel in de weg.
De mantra ‘bouwen, bouwen, bouwen’ klinkt als een logische oplossing voor de stijgende huizenprijzen in Nederland. Een financiële analyse maakt echter aannemelijk dat het vooral de groei van hypothecair krediet is, dat de prijzen opstuwt.
Waar voorgaande crises gepaard gingen met dalingen in de huizenprijzen, blijft een dergelijke prijscorrectie bij de huidige coronacrisis vooralsnog uit en neemt het groeitempo zelfs toe. Wat zou hieraan ten grondslag liggen — is er soms sprake van een zeepbel?
De koopkrachtplaatjes brengen de invloed van beleid goed in kaart, maar gaan voorbij aan veranderingen in persoonlijke omstandigheden van mensen. Een microdata-analyse zoomt in op de verschillen.
Na de financiële crisis van 2007-2008 vond er een grote verandering plaats in de structuur van prestatiebeloningen. Timmermans laat zien dat de nu veelgebruikte prestatiebeloningen - zogenaamde relatieve prestatiebeloningen - die als doel hebben het management eerlijker te belonen, als bijeffect extra risico en agressieve concurrentie kunnen veroorzaken.
Sinds 2015 wordt de ouderenzorg gefinancierd via drie systemen. Het overkoepelende doel is goede en toegankelijke ouderenzorg op de juiste plek en tegen de juiste prijs. Samenhangende financiële prikkels voor preventie en het inkopen op kwaliteit zijn hiervoor onontbeerlijk. Maar in de praktijk werken ze onvoldoende.
De Universiteit Utrecht wil vanaf 2022 wetenschappers niet langer beoordelen op basis van de impactfactor van hun academische publicaties. In een open brief waarschuwen hoogleraren dat dit schadelijk is zowel voor de Nederlandse wetenschap als voor jonge academici. Martijn Huysmans, lid van de commissie Erkennen en Waarderen bij de UU, gaat in op de kritiek.
Na decennia van toenemende vrije internationale handel maakt de geopolitiek nu een comeback. In dit themanummer wordt door een economische lens naar deze ontwikkeling gekeken. Bijdragen zijn van onder andere Haroon Sheikh, Gerdien Meijerink & Maarten van ’t Riet, en Loe Franssen & Tom Notten.
Handel en politiek gaan niet samen, zo schrijft Brakman in zijn column. Het inzetten van de internationale handel voor politieke doeleinden (een aspect van geo-economie) hindert de mondiale arbeidsverdeling en schaadt zo de welvaart.
Na decennia van handelsliberalisatie maakt de geopolitiek een comeback. Om de strategische leveringszekerheid van kritieke goederen of grondstoffen veilig te stellen, overweegt de Europese Unie voorraden aan te leggen en de productie zelf ter hand te nemen. Maar is dit economisch gezien wel verstandig?
Wie welvaart wil maximaliseren, voert geen geopolitiek. Zodra er namelijk om geopolitieke redenen drempels voor internationale arbeidsdeling worden opgeworpen, kom je altijd op een lager welvaartsniveau uit.
Met de opkomst van China en de groeiende assertiviteit van Rusland en Turkije maakt de geopolitieke kijk op de wereld een comeback. Deze kijk op de wereld, die tijdens de Koude Oorlog nuttig was, maakt ons echter blind voor de mondiale verschuivingen die nu gaande zijn. We zullen geo-economisch moeten leren denken.
Door de sterk stijgende huizenprijzen zijn veel 40-minners aangewezen op huren in plaats van kopen. Tegelijkertijd zijn de maandlasten van huurders vaak relatief hoger. Een enquête onder 1.447 zelfstandig wonende Nederlanders tussen de twintig en zeventig jaar toont hun financiële kwetsbaarheid.
Sommige bedrijven zijn beter dan andere in staat gebleken om als gevolg van de coronacrisis hun verdienmodel aan te passen. Wat bepaalt de wendbaarheid van bedrijven?
Hogere buffers van banken kunnen beschermen tegen een bankencrisis, maar ook de kredietverlening duurder maken. Wat is vanuit maatschappelijk oogpunt een wenselijke minimale kapitaaleis voor Europese banken, gegeven de kosten en baten van buffers?
Om- en bijscholingsprogramma’s zijn een belangrijk instrument voor het oplossen van het tekort aan ICT’ers. Het rendement van deze programma’s wordt verhoogd door een goede voorselectie van deelnemers. Kan dit effectiever? Een keuze-experiment.
Verplaatsing van zorg van het ziekenhuis naar huisartsen kan bijdragen aan passende zorg. Maar loont een dergelijke zorgverplaatsing wel voor verzekeraars, als inkopers van zorg?
Sturen op welvaart vergt het maken van complexe afwegingen. Een maatschappelijk debat over welvaart helpt om bij het maken van deze afwegingen.
Het bbp wordt steeds vaker in de ban gedaan, maar volgens Philip Hans Franses is dat niet terecht. Het is namelijk economische groei, gemeten door bbp, dat mensen uit armoede heeft gehaald.